Floortime
Floortime, otizm spektrum bozukluğu, down sendromu, dil ve konuşma bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite, gelişimsel gerilikler, duygusal ve dürtüsel sorunları olan çocuklar ve onların aileleri için geliştirilmiş bir programdır.
Çocuk psikiyatristi Dr. Stanley Greenspan’ın “yerde oyun” adını verdiği bu yaklaşımın temel hedefi; ebeveynlerin çocuklarını tanıyıp onlar ile doğru iletişim kurabilmelerini sağlamak ve günlük yaşamda karşılarına çıkan kısıtlılıklarla baş edebilmelerini kolaylaştırmaktır.
Çocuğun duyu, dil ve motor becerisinin değerlendirilip kısıtlılıkları belirlenir ve çocuğu daha iyi bir gelişim seviyesine taşımayı hedefler. Floortime yönteminin temelinde çocuğun liderliğinde ilerlemek, onu izlemek ve ona ayak uydurmak vardır. Çünkü çocuk seçimleriyle bizlere ihtiyaçları ve kaçındığı durumlar hakkında bilgi verir. Aynı zamanda onun liderliğinde başlayıp sürdürülen etkinliklerde çocuğun daha çok keyif aldığı ve daha fazla gelişim zinciri kurduğu gözlenmiştir.
DIR MODELİ NEDİR
DIR modeli DIR Floortime tekniğinin yapı taşlarından biridir. DIR modeli ile çocuğu detaylı değerlendirme ve bir müdahale programı geliştirilmesi sağlanır. Temel hedefi ise çocuğun sosyal, duygusal ve düşünsel becerilerinin temellerini sağlam atmaktır.
D (Development) Gelişimsel Bölüm:
Gelişimsel bölümde altı tane fonksiyonel duygusal gelişim basamağı vardır. Çocuk bu basamaklara göre değerlendirilir ve gelişimsel olarak hangi basamakta olduğu görmemizi sağlar.
I (Individual Differences) Bireysel Farklılıklar Bölümü:
Her çocuğun duygusal açıdan çevresinden aldığı uyaranları işlemesi farklıdır. Bir çocuk seslere ,dokulara, ışığa karşı hipersensitif veya hiposensitif olabilir. Bu bölümde çocuğun duyusal olarak çevresine nasıl dönüt verdiğine bakılır ve bunları göz önünde bulundurarak çalışma programı hazırlanır.
R (Relationship Based) İlişki Temelli Bölüm:
Eğitmenlerin ve ebeveynlerin çocuğun duygu durumu, gelişimsel seviyesi ve birey farklılıklarına göre çocukla iletişime geçmesidir. Kurulan bu etkileşimle çocuk zamanla fonksiyonel ve duygusal gelişimde mesafe kat etmeye başlar.
DIR bireyselleştirilmiş bir bir yöntem olup her aile ve çocuğu özel olarak ele alır. Bu yöntemin genel ilkeleri üç temel alanda toplanır;
Gelişimsel
Çocuk emosyonel, sosyal ve bilişsel olarak nasıl gelişim gösteriyor. Örneğin diğerleriyle bağlantı kuruyor ve etkileşim başlatıyor mu? İletişim sırasında jestlerini kullanabiliyor mu? Herhangi bir konuda niyet geliştiriyor mu? DIR çocuğun başarması gereken 6 aşamaya bakar bunlar;
-
Ortak ilgi – dikkat
-
Bağlantı kurma,
-
Jestleri kullanarak karşılıklı amaca yönelik etkileşim,
-
Karşılıklı problem çözmeye yönelik etkileşim,
-
Duygusal fikirler,
-
Fikirler arası köprü kurma soyut düşünme, nedensellik.
Bireysel Farklılıklar
Her çocuk farklıdır ve bu biyolojik farklılık onun öğrenmesini ve diğerleriyle olan ilişki kurmasını etkiler. Her çocuğun bireysel olarak zorlandığı alanları anlamak çocuklara yardım etmede temel faktördür.Çocuğun bireysel farklılıkları çok farklı alanlarda araştırırız ve etkileşimimizi buna göre şekillendiririz. Bu alanlar;
-
İşitsel işlemleme,
-
Jestsel – sözel olmayan iletişim,
-
Dili kullanma ve anlama,
-
Görsel-uzamsal işlemleme,
-
Motor planlama ve sıralama,
-
Duyusal reaktivite ve modülasyondur.
İlişki Temelli
Çocuğun gelişimsel güçlükleri ve bireysel farklılıkları diğerleriyle nasıl ilişki kuracağını etkiler. Yaklaşım birincil bakıcıların çocukla ilişki kurmasını destekler, böylece çocukla ilgilenen bireyler onun büyüme ve gelişimine katkıda bulunur. Çocuğun yaşıtlarıyla ve kardeşleriyle anlamlı ilişki kurabilmesi ayrıca önem taşır. Duygusal olarak temellendirilmiş etkileşimler bu yaklaşımın temelini oluşturur.
DIR
Floortime’ın anahtar stratejilerinden biriside çocukla yere oturup aktif olarak çocukla oynamayı içermesidir. Floortime’ın temel prensipleri;
Çocuğun önderliğini takip etme,
Çocuğa onun gelişimsel düzeyinde yaklaşma ve onun ilgi alanı üzerinden gitme,
İletişim döngüsü açma-kapatma (çocuğun ilgi alanından başlama ve onu etkileme,
Yaptığı yada söylediği şeyler üzerinden temellendirme),
Çocuğun gözündeki parıltıyı elde etmek için çabalama ( merakı, motivasyonu, ilgiyi uyarmak için ona duygusal olarak yaklaşma yollarını bulma),
Floortime sadece yerde oturup çocukla oyun oynamaktan yada çocuğun her yaptığına izin vermekten öte bir şeydir. Bu çocuğu lider olarak görmek, sonra ona katılmak ve oyunu karşılıklı yapmaktır. Çocuğun iletişimini ve problem çözme yeteneğini desteklemekle ilgilidir. DIR çocuğa yüz ifadeleriyle, sözel olmayan ipuçlarıyla ve daha sonra jestlerle sonrasında çocuğun bu sözel olmayan ipuçlarını diğerlerine karşı kullanmasını desteklemekle ona iletişimin değerini öğretmektir.
Daha erken aşamalar edinildikten ve çocuk karşılıklı etkileşimi sürdürdükten bağlantıyı kurduktan sonra çocukla sembolik oyuna başlanmaktadır. Böylece çocuk tüm duygularını anlayabilir ve bireyler arası problem çözmeyi geliştirebilir. Bu yaklaşım ayrıca çocuğun kendi emosyonel deneyimleri temelinde karşılaştırmalar ve yargılamalar ile soyut düşünebilmesini geliştirmeye yardım etmektedir.
DIR yaklaşımı çocuğun günlük yaşamında bağımsız olmasını, yaratıcı düşünmesini, problemlere çözüm üretebilmesini, kendi insiyatifini geliştirebilmesini hedefler. Floortime’a ek olarak yarı yapılandırılmış biçimde aile tarafından hazırlanmış sorunları çözme becerileri de çocukla sıklıkla çalışılır. Bunlar sosyal, motor, duyusal, uzamsal nedensellik, dil, veya diğer bilişsel alanları içerebilir. Floortime ve yarı-yapılandırılmış seanslara ek olarak daha yapılandırılmış çalışmalarda gerekirse yapılabilir. Örneğin motor planlama ya da oral motor(hareket sistemi)sorunu yüzünden taklit becerisinde sıkıntı yaşan bir çocukta bu becerilerin edinimi için sistematik çalışmalar yapılabilir.